Na Stargate en Winterverhalen is nu ook Het verhaal over mevrouw Berg van de Noorse Ingvild H. Rishøi in het Nederlands verschenen, vijf verhalen die je niet loslaten. Of het nu komt door de kunst van het weglaten, waardoor je als lezer zelf intensief meeschrijft met het verhaal en je er daardoor mee verbonden blijft voelen, of door de aandoenlijke personages die onderdak zoeken in je hart, zelfs na een paar jaar blijven haar verhalen in je geheugen opdoemen, als waren het je eigen herinneringen.

De verhalen zijn alle vijf op hun eigen manier behoorlijk dramatisch, maar die dramatiek lees je vooral tussen de regels door. Het titelverhaal lees je bijvoorbeeld vanuit een kind dat een hamster krijgt en door de scheiding van haar ouders afwisselend bij haar vader en moeder woont. Haar moeder, bij wie ook de hamster in huis is, lijkt niet opgewassen tegen haar zorgtaak als ouder. Nergens wordt dat met zoveel woorden gezegd. Toch voel je het:

Ik zei tegen mama: ‘Je moet niet vergeten om haar elke dag eten te geven.’

‘Nee,’ zei mama.

Ze stond bij de gootsteen. Maar ze waste niet af. Ze staarde naar de muur en beet alleen op haar lip.

‘Zal ik je helpen afwassen?’ vroeg ik, en ik pakte de theedoek.

We deden de afwas.

Daarna rende ik naar mijn kamer en knuffelde heel lang met Mevrouw Berg.

Je voelt dat het ergens een keer mis moet gaan, omdat de moeder nergens haar hoofd bij lijkt te kunnen houden. Het tweede verhaal, ‘Mensen wegtoveren’ gaat over twee zussen door de tijd heen. Het zijn steeds korte herinneringen. Ook hier voel je voortdurend de dreiging tussen de regels: het jongste zusje wordt naar het ziekenhuis gebracht, het oudere zusje heeft niets om zich aan vast te houden. Je voelt de machteloosheid. Bij een spel met wat vriendinnen doen de meisjes net of het jongste zusje ineens verdwenen is en ze haar niet meer kunnen zien, terwijl ze er nog gewoon bij zit. Je weet dat het kinderen zijn en dat het een spel is, maar je krijgt een knoop in je buik bij het lezen. Waar gaat dit heen, vraag je je af.

‘The Life and Death of Janis Joplin’ is een bizar en erg aangrijpend verhaal over een meisje dat van haar decaan alleen te horen krijgt dat ze heel erg op Janis Joplin lijkt, terwijl het gesprek had moeten gaan over de keuzes die ze moet maken, omdat het op school niet zo lekker loopt. Omdat ze niet weet wie Janis Joplin is, zoekt ze in de bibliotheek een cd van haar op en ziet dan in feite zichzelf op het hoesje. Vanaf dat moment gaat ze helemaal op in Janis Joplin. Ook hier voel je de dreiging, omdat het toch nooit goed kan gaan als ze hier echt haar bestemming in vindt: in op iemand anders lijken. Het dramatische slot is verbijsterend en hartverscheurend.

De kunst van het weglaten zie je niet alleen in de tragiek tussen de regels, maar ook in de krachtige keuzes voor een slot. In ‘Dat wat licht geeft’ lees je over een relatie tussen twee broers vanuit de jongste broer. Richard is alles voor hem. Ze spelen samen in het bos, Richard leert hem alles: over de sterren, hoe je moet zwemmen en wat al niet meer. In de puberteit gaat het helemaal mis. Er komen twee meisjes bij hen in de tuin kamperen, die wel belangstelling voor Richard lijken te hebben. Het is of de jongen compleet de weg kwijtraakt en verstart. Hij trekt zich helemaal terug en zijn jongere broer kan hem niet meer bereiken. Hier weet Rishøi het verhaal af te sluiten op een moment dat het verhaal nog volop in actie is, waardoor het effect maximaal is en ook de lezer zich net als de ik-persoon totaal ontredderd voelt.

Meestal heb je in een verhalenbundel dat er een paar verhalen aangrijpen en dat de rest daarbij wat in het niet vallen. Zo niet in deze bundel. Tot en met het laatste verhaal blijf je maximaal betrokken en wil je niets missen. Ook dit laatste verhaal ‘Mijn meisjes’ is een hartverscheurend verhaal, geschreven vanuit een vader die ‘sorry’ zegt tegen zijn oudste dochter. Het hele verhaal blijf je in spanning wat er dan precies gebeurd is.

Dat wij deze prachtige verhalen kunnen lezen en daarvoor niet eerst Noors hoeven te leren, hebben we te danken aan de vertaalster, Liesbeth Huijer, die ook een groot compliment verdient, want zij weet het vakmanschap van Rishøi, dat in Noorwegen al meermaals bekroond is, op subtiele wijze over te brengen en dat kan alleen, omdat ook zij een vakvrouw is. Laten we hopen dat ze alles wat nog uit Rishøis pen zal vloeien, blijft vertalen, want er is één verschrikking aan deze verhalen: ze lopen af, terwijl je het liefst nog een poosje in de verhalen had rondgewandeld.

Dietske Geerlings

Ingvild H. Rishøi – Het verhaal over Mevrouw Berg. Vertaald door Liesbeth Huijer. Koppernik, Amsterdam. 160 blz. € 23,50.