Rudi van Dantzig is geboren op 4 augustus 1933 in Amsterdam. Hij staat bekend als danser, choreograaf en schrijver. Als kind woonde hij in Amsterdam met zijn vader, moeder en jongere broertje. Tijdens de hongerwinter kreeg hij de kans om naar een pleeggezin in Friesland te gaan aangezien daar meer te eten was, dit gebeurde dan ook. De hongerwinter en zijn periode in Friesland waren de inspiratie voor zijn debuut in 1986, een autobiografische roman genaamd Voor een verloren soldaat (Rudi van Dantzig: Biografie - de Verloren Soldaat, z.d.). Het boek neemt je mee in het leven van Jeroen die tijdens de bevrijding een soldaat genaamd Wolt ontmoet. Al snel krijgen ze een ingewikkelde relatie waarin Jeroen erachter komt dat hij homoseksuele gevoelens heeft. Van Dantzig laat goed zien hoe complex liefde kan zijn, maar wat maakt de liefde tussen Jeroen en Wolt zo complex?

Al vanaf het moment dat Jeroen in Friesland aankomt, wordt het duidelijk dat hij zich niet op zijn plek voelt. Als stadse jongen moet hij erg wennen aan hoe ze dingen doen op het platteland. Hij vindt weinig aansluiting met zijn pleeggezin en anderen in het dorp, dat terwijl zijn vriend Jan, die ook uit Amsterdam is gekomen, er totaal geen moeite mee schijnt te hebben. Dit zorgt ervoor dat Jeroen zich al snel eenzaam begint te voelen. Eenzaamheid kan ervoor zorgen dat men anders gaat kijken naar andere mensen. Het kan ervoor zorgen dat iemand gevoeliger wordt voor negatieve interacties en afwijzingen (Eenzaamheid | Oorzaken en Gevolgen, z.d.). Dit is te zien in hoe Jeroen zich langzaam steeds verder terugtrekt. Een ander gevolg van eenzaamheid is de behoefte naar liefde om het lege gevoel op te vullen. Dit zorgt ervoor dat eenzame mensen zich sneller hechten aan mensen die hen wel zien staan (Eenzaamheid | Oorzaken en Gevolgen, z.d.). Dit gebeurt als Jeroen Wolt ontmoet, een soldaat die het dorp waar Jeroen woont heeft bevrijd. De interactie met Wolt geeft Jeroen het gevoel dat hij speciaal is omdat hij specifiek werd gekozen door Wolt. Ondanks dat Jeroen het spannend vindt, voelt hij zich aangetrokken: ‘Zijn gezicht is als iets vertrouwds dat ik na een pijnlijk lange tijd vergeten was en nu terugzie, ik herken bijna met dankbaarheid de tand met het afgebroken hoekje en de scherpe groef die de mond onderstreept.’ (Blz. 116). Het feit dat Wolt Jeroen blijft opzoeken zorgt ervoor dat Jeroen steeds meer verlangt naar Wolt, maar omdat hij zich hiervoor erg eenzaam voelde is het niet duidelijk of hij Wolt echt leuk vindt of dat hij bij Wolt blijft omdat hij aandacht krijgt.

De Tweede Wereldoorlog was geen makkelijke periode voor homoseksuelen. Volgens Hitler vielen homoseksuelen niet onder het ideaalbeeld. In Duitsland werden homoseksuele daarom massaal vervolgd. Alhoewel dat in het bezette Nederland minder gebeurde, kwam er toch meer spanning te staan op deze groep (Geschiedenis van de Nederlandse Homo-emancipatie, 2020). Daarnaast waren mensen in Friesland vaak erg religieus ingesteld in deze tijd. Volgens hen was een homoseksuele relatie een zonde. Kortom, homoseksuele gevoelens werden in die tijd niet geaccepteerd. Dit zorgde bij Jeroen voor veel verwarring omdat hij duidelijk iets anders voelde dan de andere jongens: ‘Wat ik met Wolt had gedaan, was dat dan ook neuken? Dat kon toch alleen maar met meisjes, dat had toch niets met jongens te doen?’ (Blz. 194). Ondanks dat Jeroen het niet altijd goed begrijpt, begrijpt hij wel dat het een geheim moet blijven. Hun intieme momenten spelen zich vaak af op verlaten plekken of achter gesloten deuren: ‘”Ze zullen ons horen,” denk ik, “er zal iemand komen.” Hij duwt me naar binnen en sluit onmiddellijk de deur achter ons.’ (Blz. 166).

Naast alle omstandigheden kan niet vergeten worden dat Jeroen een jongen is die midden in de puberteit zit. Tijdens de puberteit verandert er een hoop. Dat komt er voor Jeroen ook nog allemaal bij. Pubers zijn vaak nog op zoek naar wie ze zijn. Hun lichaam verandert en ze hebben vaak wisselende gevoelens (Gedrag in de Puberteit – GroeiGids, z.d.). Dit komt al snel terug als Jeroen voor het eerst in aanraking komt met seksuele gevoelens. Zijn lichaam reageert hierop, wat hij niet goed begrijpt. De intieme momenten die hij met Wolt heeft, geven ook verschillende gevoelens. In het moment zelf bevriest hij vaak en wil hij eigenlijk dat het stopt: ‘Ik probeer overeind te komen, maar de soldaat gebruikt plotseling kracht, we zijn tegenstanders, hoekig en fel. “come on.”’ (Blz. 137) Terwijl hij naderhand juist weer verlangt naar Wolt: ‘Kan ik om mijn jas vragen? Ik wil aan de mouwen ruiken en de soldaat bij me hebben. Ik moet weer weten hoe hij rook…’ (Blz. 129).

Wat maakt de liefde tussen Jeroen en Wolt zo complex? Ten eerste de eenzaamheid van Jeroen. Omdat Jeroen zich niet thuis voelt in Friesland begint hij zich al snel eenzaam te voelen wat ervoor zorgt dat hij zich snel hecht aan Wolt. Daarom is het niet duidelijk of het echt liefde is of een schreeuw om aandacht. Ten tweede bestaat er het taboe rondom homoseksualiteit in deze periode. Homoseksualiteit werd in deze tijd niet geaccepteerd. Dit zorgde ervoor dat Jeroen en Wolt vaak geheimzinnig moesten doen en niet openlijk hun relatie konden uitzoeken. Ten derde bevindt Jeroen zich in de puberteit. Dit zorgt ervoor dat hij verandert en veel verschillende emoties ervaart. Daardoor lijkt het alsof Jeroen niet helemaal weet hoe hij zich voelt. Met deze aspecten laat Rudi de complexiteit van de relatie van Jeroen en Wolt, en daarmee dus ook zijn eigen gevoelens, goed naar voren gebracht.

Bronnen:

Rudi van Dantzig: Biografie - De verloren soldaat. (z.d.). Theaterencyclopedie. Geraadpleegd op 2 oktober 2025, van https://theaterencyclopedie.nl/wiki/Rudi_van_Dantzig:_Biografie_-_De_verloren_soldaat

Eenzaamheid | Oorzaken en gevolgen. (z.d.). Volksgezondheid en Zorg. https://www.vzinfo.nl/eenzaamheid/oorzaken-gevolg

Geschiedenis van de Nederlandse homo-emancipatie. (2020, 13 oktober). IsGeschiedenis. https://isgeschiedenis.nl/nieuws/geschiedenis-van-de-nederlandse-homo-emancipatie

Gedrag in de puberteit – GroeiGids. (z.d.). https://groeigids.nl/puber/gedrag-in-de-puberteit/6914