Arthur Japin, een schrijver van meerdere succesvolle romans, heeft ook meerdere korte verhalen geschreven, waaronder: Magonia, Laatste vertrek en Benjamins balans (Arthur Japin - Singel Uitgeverijen, 2025). In deze verhalen weet Japin de relatie tussen vader en zoon op een bijzondere manier uit te werken. In Magonia gaat het over Arthur, de zoon van een zieke vader. Om hier niet aan te denken gaat Arthur naar de denkbeeldige wereld Magonia. Ook in Laatste vertrek heeft de zoon moeite met zijn vader. De vader zit in een kliniek, omdat hij agressief kan worden. Hierdoor kennen ze elkaar niet meer heel goed en is het ook lastig als ze bij elkaar mogen zijn. Ten slotte is in Benjamins balans de vader een slavenhandelaar en eigenaar van een circus. De zoon kan het echter met een slaaf wel goed vinden, maar vindt het ook lastig om normaal met deze slaaf om te gaan. In al deze verhalen komt een moeilijke relatie tussen vader en zoon goed naar voren.

Allereerst is er sprake van deze moeilijke relatie tussen vader en zoon op thematisch niveau. Zo is in Magonia te zien dat de zoon graag bij de vader wil zijn, maar ook weer niet. Het blijkt dat hij van zijn vader houdt, maar het gedrag van zijn vader uit de hand loopt. Dit vindt hij vooral lastig, omdat zijn vader ziek is en vroeger was dit nog niet het geval. Elke keer als hij met zijn vader is voelt hij meer schaamte:

Datzelfde jaar begonnen zijn aanvallen al uit de hand te lopen, ook op straat. En in mijn hoofd markeerde ik de plattegrond met rode punaises, zoals hij en ik die, al spelend, hadden gevonden in het pas verlaten gebouw van Old Scotland Yard aan Whitehall. Scenes of crime: 1. verlaten portiek van een kledingzaak in Bond Street, zondagmiddag: fysiek geweld; 2. hoek Marble Arch/Oxford Street: heftige ruzie, passanten grijpen in; 3. Harrod's 2e verdieping: woordenwisseling, blauwe plek. En zo verder. Als het moet kan ik nog vandaag een wandeling uitzetten langs de plaatsen van mijn schaamte. (Magonia, p. 18-19)

Ook in Laatste vertrek is dezelfde thematiek te herkennen. Er is goed terug te zien, dat hij erg van zijn vader houdt, maar de situatie hem geen keuze geeft. Hij moet zijn vader wel loslaten: “Mijn vader raakte in paniek, en toen mijn moeder hem kalmeerde, begon hij te huilen. 'Stil maar,' zei ik, 'we laten je hier heus niet achter.' Maar aan het eind van de middag deed ik dat wel.” (Laatste vertrek, p. 349) Dit laat zien, dat de zoon liever een andere keus had willen maken. Tevens komt het verdriet van het kind goed naar voren.
           Zelfs in de stijl van de verhalen voel je de lastige situaties tussen vader en zoon. Japin heeft de verhalen op een soms schrikwekkende manier geschreven. Japin draait niet om de moeilijke situaties heen. Hij schrijft alles op, zelfs als dit pijnlijk is. Dit heeft als effect dat je als lezer zelf ook het gevoel krijgt dat je in een moeilijke situatie zit. Zo heeft Benjamin in Benjamins balans zichzelf niet meer onder controle en krijg je als lezer deze angst ook mee: “Ik weet niet wat me mankeerde. Zo ben ik niet en zo wil ik ook niet worden, maar het is net of alles anders is met Amma in de buurt. Dringender. Of mijn leven ervan afhangt.” (Benjamins balans, p. 364) Naast deze beangstigende situatie, komt ook de pijn naar voren: “Ik pakte het ding aan, maar kon ondertussen aan niets anders denken dan het feit dat de rust die na mijn vaders opname in ons huis was teruggekeerd, nu plotseling weer voorbij zou zijn.” (Laatste vertrek, p. 355) Door de manier waarop Japin dit schrijft, voelt het echt als een boodschap recht uit het hart. Als lezer krijg je zelf een brok in je keel, ondanks dat je deze situatie zelf nooit gevoeld hebt.
           Ten slotte speelt ook het perspectief dat Japin gebruikt nog een rol. Door in alle verhalen een ‘ik-perspectief’ toe te passen, staat de zoon in elk verhaal centraal. Alle gedachtes van de zoon komen naar voren en als lezer beleef je het verhaal echt vanuit de ogen van de zoon. Je gelooft alles wat de zoon zegt, hoewel dit natuurlijk niet altijd echt hoeft te kloppen. Hierdoor mist de lezer misschien wel fouten die de zoon gemaakt heeft, terwijl de fouten van de vader erg duidelijk naar voren komen. Ook zorgt dit voor meer afstand tussen de lezer en de vader. Dit is erg representatief voor de moeilijke relatie tussen vader en zoon, omdat het soms kan voelen alsof de zoon zijn eigen vader niet meer kent. In het verhaal Laatste vertrek is dit goed te zien, de vader van de zoon is hier een onbekende man geworden:

Hij stormde mijn kamer binnen om het kasteel te installeren zoals hij het in zijn fantasie voor zich had gezien. Maar de losse delen stonden niet keurig opgesteld. Ze lagen niet eens slordig in een hoek. Uiteindelijk vond hij ze onder in een kast naast de Donald Ducks tussen de andere dingen die ik te kinderachtig vond om mee te spelen. Ik was een stuk groter geworden dan hij dacht, misschien juist door mijn wekelijkse reisjes naar hem in Wassenaar. (Laatste vertrek, p. 355)

Vanuit het ‘ik-perspectief’ waarin Japin dit heeft geschreven, lijkt het net alsof ze elkaar helemaal niet kennen. Als dit echter in een ander perspectief geschreven zou zijn, zou het gevoel minder goed naar voren komen. Het zou voor de lezer erg duidelijk zijn dat dit daadwerkelijk om de vader gaat, terwijl de lezer het nu zelf ook vergeet. Doordat Japin voor het ‘ik-perspectief’ heeft gekozen maakt dit de situatie dus geloofwaardiger.

Kortom, in alle verhalen van Japin komt de complexe relatie tussen vader en zoon terug. Dit doet hij allereerst door de thematiek van alle verhalen hierom te laten draaien. Maar ook in de pijnlijke en schrikwekkende stijl van de verhalen komt de relatie terug. Als laatste, zorgt ook het gebruik van het ik-perspectief ervoor dat de lezer zich nog beter kan inleven in de situatie. Door dit alles te gebruiken weet Japin erin te slagen de moeilijke relaties goed over te brengen.

Bronnen:

Arthur Japin - Singel uitgeverijen. (2025, October 1). Singel Uitgeverijen. https://www.singeluitgeverijen.nl/de-arbeiderspers/auteur/arthur-japin/

Verhalen.Arthur Japin.pdf.(n.d.). https://f336cf44bb875dbb9561-9b57f222c18f0d08e40e1c25485d6d99.ssl.cf3.rackcdn.com/documents/bb84cb5142f44d519fd19b5d9fcfe059/d0/cc5e0270b34855a71dc865ad4f597d/verhalen-Arthur-Japin.pdf