‘de knorrige stem van een oude man riep twee-, driemaal Eves naam; een hand draaide de deur open.’ (Couperus, 1891, blz. 105). Zo sluit Couperus zijn boek Noodlot af. Louis Couperus werd een man van zaken genoemd. Hij heeft in de 31 jaar dat hij actief was wel 50 titels geproduceerd. Hij reisde veel, waardoor veel van zijn boeken in verschillende landen en plaatsen afspelen. (Louis Couperus, z.d.). Noodlot gaat over de relatie en bedrog tussen de hoofdpersonen. Bertie, woont bij Frank en is erg lui, hij leeft van Franks geld. Maar wanneer Frank Eve, ontmoet, is Bertie bang dat hij ergens anders moet wonen en daarom wil hij Frank en Eve scheiden. Noodlot is uitgekomen in 1980.  In de negentiende eeuw waren er veel nieuwe opkomende stromingen, een daarvan is  naturalisme. Past Noodlot van Louis Couperus goed bij de stroming naturalisme? 

Een belangrijk kenmerk van naturalisme is de natuurlijke dialogen. In Noodlot worden dialogen op een uitgebreide manier geschreven. Vaak worden woorden herhaald

zoals bij: 

 ‘- Niets... Beloof het me... beloof me, dat je gelukkig zal zijn. [...] ‘- Nee, neen, Eve, er is niets... [...] - Niets, waarlijk niets, lieve Eve, ik verzeker

het je, er is niets. [...] - Niets, niets! bleef hij klankloos murmelen.’ (Couperus, 1891, blz. 39 - 40). 

Het herhalen van de woorden geeft nadruk en spanning. Zelfs tussen personages is er eenverschil in de schrijfstijl van de dialogen. Bertie is een onzeker persoon, maar hij kan soms ook heel manipulerend zijn. Als hij tegen Frank praat is er vaak onzekerheid en angstig, bijvoorbeeld bij: ‘- Spreek niet over me met je vrienden... Het is niet nodig, dat ze weten, dat je zo een slecht sujet als ik ben, kent... Beloof je het me?’ ’ (Couperus, 1891, blz. 7). Maar als hij met Eve praat kan hij heel manipulatief zijn; ‘- En als ik dan weg ben en je bent samen met Frank, voor altijd... zal je dan gelukkig zijn.Eve?’( Couperus, 1891, blz. 39). Hij manipuleert Eve om medelijden te hebben en maakt zichzelf het slachtoffer van de situatie. Frank daarentegen heeft dialogen die zelfverzekerder zijn en is altijd meteen ter zake. Eves dialogen hebben iets kinderlijks. Ze klinkt altijd dromerig en speels, bijvoorbeeld bij: 

- Op Bertie! lachte zij. Hoe is het mogelijk! O, o, op Bertie! Maar ik beschouw hem zo als een aardig jongetje, bijna als een meisje... Hij is zo klein en hij heeft zulke mooie handjes! O, o! Ben je jaloers op Bertie?’ ( Couperus, 1891, blz. 32-33). 

Ook later in het boek, wanneer ze een stuk ouder is, is ze dromerig en romantiseert ze situaties: 

 - O, verbied het me niet! smeekte zij, op de grond vallend en zijn knieën omhelzend. Laten we het samen doen. Het zal heerlijk zijn. Het zal roze en zilver en goud om ons zijn, als een zonsondergang. O, kan je je iets verbeelden wat zaliger zou wezen? Frank, Frank, het is het Geluk, het Geluk, waar we naar zochten, waar ieder naar zoekt op de wereld! Het Geluk is: samen, van elkaar houdend, met elkaar te sterven! Het is het paradijs, de hemel, Frank!!! ‘  Couperus, 1891, blz. 104) 

De schrijfstijl van Couperus is heel beschrijvend en uitgebreid waardoor de dialogen heel natuurlijk overkomen. 

Het tweede kenmerk is de objectieve verteller. Noodlot is geschreven vanuit een meervoudig personaal perspectief, maar wel uit een subjectief oog. Het verhaal is verteld vanuit Frank, Bertie en Eve, maar Couperus is objectief en vermengt niet zijn eigen mening in het verhaal. Doordat de schrijver niet oordeelt moet de lezer zelf een mening

vormen over de personages. 

Het derde kenmerk is een nerveuze, zwakke of zieke protagonist, Eve en Bertie. Eve is een zieke protagonist. Ook al zou je dat niet meteen van haar zeggen, ze heeft wel een ziekte. Ze krijgt heftige hallucinaties waarbij het lijkt of ze een epileptische aanval krijgt, waardoor ze denkt dat het dondert in haar oren en hoofd. Daarom is ze ook bang voor storm. Bertie is vaak nerveus en dat kan je goed lezen in zijn dialogen. Vaak gebruikt Couperus drie puntjes in de dialogen van Bertie, waardoor hij nerveus lijkt. Bijvoorbeeld wanneer Bertie en Frank aan het begin van het boek elkaar weer ontmoeten: ‘- Ja... ik wou... of u me misschien helpen kon... ik ken hier niemand…’ (Couperus, 1891, blz. 2). 

Nog een kenmerk is taboedoorbrekende seksualiteit. Noodlot suggereert dat er een speciale relatie is tussen Bertie en Frank. Het lijkt soms net alsof Frank en Bertie samen in een relatie zijn.  Frank vindt Bertie amusant en laat hem verblijven in zijn huis, hij krijgt meer plezier in London door Bertie. Frank geeft veel geld uit aan Bertie, zoveel zelfs dat Frank geld tekortkomt. Wanneer Bertie de kleren van Frank draagt, beschrijft Frank hem als: 

‘Bertie was zo fijn, zo bleek, zo tenger, bijna zonder volle mannelijke ontwikkeling; hij verzonk in de groteske plooien van Franks jas en broek; hij was een jongen, vergeleken bij hemzelve, zo groot en vierkant!’ (Couperus, 1891, blz. 6)

Daarnaast heeft Bertie een diepe minachting voor het vrouwelijke geslacht, wat Frank erg amusant vindt. Bertie gaf ook toe dat hij nooit van eenvrouw heeft gehouden. Toch zegt Bertie vaak dat hij veel van Frank houdt. Tijdens de ruzie tussen de twee zegt Bertie: ‘en dat ik veel, zielsveel van je hou, zoveel als een man bijna nooit van een andere man houdt’. De relatie tussen de twee is zo bijzonder, waardoor het wel een taboe doorbreekt. 

Noodlot heeft echter een kenmerk dat niet past bij naturalisme en dat is het lot of noodlot. Naturalisme heeft als kenmerk; ‘de afwezigheid van metafysische of symbolische elementen’ (Wikipedia-bijdragers, 2023b). Maar het lot of het noodlot is een metafysisch element. In Noodlot wordt beschreven dat je het lot niet kan vermijden. Frank en Eve vinden dat hun noodlot is om samen te zijn: ‘- Neen, nooit met een ander. Dat kon niet met een ander. Ik moest met jou leven. Het was het Noodlot ...‘(Couperus, 1891, blz. 103). Bertie vindt juist dat het lot is dat Frank en Eve zouden scheiden. Bertie denkt: ’het moest zo zijn: de eerste stap was genomen,

het was het Lot..’(Couperus, 1891, blz. 47) en ‘ Neen, hij had niets bewerkt, niet kunnen bewerken: alles was het een uit het ander

voortgesproten: het had zo moeten zijn.’‘(Couperus, 1891, blz. 58). Het lot is geen kenmerk van naturalisme, maar komt wel voor in het boek.

Het laatste kenmerk is geloofwaardigheid. Noodlot speelt zich af in Engeland, Noorwegen en Nederland. Aan het begin worden al meteen straatnamen en specifieke plekken genoemd. Wanneer ze in Noorwegen zijn, worden ook gebieden genoemd. De plekken die de personages bezoeken zijn allemaal echte plekken, waardoor het verhaal geloofwaardiger wordt. Zelfs worden er boeken en auteurs genoemd. Naar het boek Gespenster wordt meerdere malen verwezen, als eerste wanneer ze in Noorwegen zijn en daarna wanneer Eve twijfelt aan de trouwheid van Frank. Door het verwijzen van plaatsen en boeken die echt bestaan, wordt het geloofwaardig. 

Al met al past Noodlot goed bij de stroming naturalisme door de natuurlijke dialogen, de objectieve verteller, de nerveuze of zieke protagonist, het doorbreken van taboe en de geloofwaardigheid. Ook al heeft Noodlot een metafysisch element dat niet bij de stroming past, overtreffen de andere kenmerken dat en past Noodlot het beste bij naturalisme. 

bronvermelding: 

Couperus, L. (1891). Noodlot. Geraadpleegd op 9 november 2023, van 1891-Louis-Couperus.pdf 

·     

Wikipedia-bijdragers. (2023, 31 mei). Naturalisme (literatuur). Wikipedia. Geraadpleegd op 9 november 2023, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(literatuur) 

·     

Louis Couperus. (z.d.). Literatuurgeschiedenis. Geraadpleegd op 9 november 2023, van https://www.literatuurgeschiedenis.org/schrijvers/louis-couperus 

·     

Alwetende verteller. (z.d.). Schrijven Online. Geraadpleegd op 9 november 2023, van https://schrijvenonline.org/forum/het-schrijfproces/stijl-en-techniek/105041#:~:text=Een%20alwetende%20verteller%20kan%20subjectief,kan%20identificeren%20met%20%C3%A9%C3%A9n%20hoofdpersoon%20.